Doğumun Evreleri

DOĞUMUN EVRELERİ

Doğumun I. Evresi

        Kadınların heyecan ve tedirginlik duygusunu yaşadıkları bir evredir. Doğumun ilk evresi düzenli uterin kontraksiyonları ile başlar ve servikal dilatasyon efesmanın tamamlanması ile sona erer. Bir başka deyişle travay tanısının başlangıcından servikal dilatasyonun sonuna kadar geçen süredir. Her gebeye göre büyük değişiklikler göstermekle beraber, I. evre doğumun en uzun evresidir. Hasta popilasyonlarına göre yada klinik uygulamalara göre farklılık göstermektedir. Friedman (1978)'de I ve II. evrenin üst sınırlarını istatiksel verilerle göstermiştir.

	Nullipar	Multipar
1.Evre	Latent faz: 20 saat Aktif faz: 1.2 cm/saat	Latent faz: 14 saat Aktif faz: 1.5 cm/saat
2.Evre	2 saat	1,5 saat

I. evre II. ve III. evrenin toplamından daha uzundur. Uterus gebelik boyunca kasıldığından ve eylem dışı izlendiğinde uterus kavitesi kontraksiyon sıklığı ve algılanması kişiler arasında farklılık gösterdiğinden hem sağlık personeli, hem de gebe eylemim tam olarak başlama zamanını bilemez. Travayın başlangıcı, anlık bir olay olmadığından latent fazın süresini saptamak  zordur, bu durumda çok güvenilir olmasa da kabaca ''gebenin doğum ile sonuçlanacak kontraksiyonları hissetmeye başladığı an'' olarak kabul edilir.

      Kadının perinatal üniteye gelme yada telefonla aramasının nedenleri şöyle özetlenebilir.

a. Düzenli uterin kontraksiyonlar başlamış, sıklığı, gücü ve süresi artmıştır.

b. Lekelenme şeklinde vajinal kanama görülür. ( kanlı / pembe görüntü, nişanenin gelmesi).Mukus tıkaç açılmıştır.

c. Membranların rüptürü ile vajinal yoldan spontan amniotik sıvı boşalmıştır.

     

       Doğum süresini epidural aneljezi ya da anestezinin süresi ve dozu, oksitosin ya da misoprostol kullanımı, amniyotomi, fetal büyüklük ve pozisyonu, annenin psikolojisi, doğum pozisyonu ve pelvik yapı gibi pek çok faktör etkiler.

I. evre 3 fazdan oluşur. Latent faz (dilatasyonun 3 cm ye kadar olan kısmıdır.) Aktif faz (3-7 cm) ve Geçiş fazı (8-10 cm). Birçok nulliparın latent fazda hastaneye geldiği görülür. Çünkü daha önce doğum deneyimi yoktur ve doğru zaman geldiğinden emin değildir. Multipar kadınlar ise  genellikle aktif faza kadar doğum ünitesine gelmezler. 

    Kadının bakımında hemşirelik sürecindeki girişimler önemlidir. Doğumun ilk evresinde profosyonel ve becerikli yönetim sağlandığında doğum sonuçlarıda olumlu olacaktır. Hemşirenin bireysel bakım planı kadının partnerini de kapsamalıdır. Bu, kadınnların kontrol duygusunu korumasına yardım eder ve doğuma katılmasını sağlar, kendi öz güvenini ve memnuniyetini artırır. Ayrıca son yıllarda aile merkezli bakım giderek önem kazanmaktadır. 1970'li yıllardan itibaren innatal dönemde aile merkezli doğum kavramı ortaya çıkmıştır. Bu kavram aileyi ''bakımın merkezi'' olarak ele alır ve 10 temel prensipten oluşur.

   1. Doğum bir hastalık değil sağlıklı bir olaydır: Gebelik, doğum, postpartum dönemlerini ve yenidoğanın bakımının emosyonel sosyal ve fiziksel bazı dinamik değişikliklerin  yaşandığı ancak normal bir olay olduğu kişiye hissettirilmelidir.

2. Prenatal bakım, her kadının ve ailesinin bireysel, psiko-sosyal, eğitimsel, fiziksel, ruhsal ve kültürel ihtiyaçlarına göre özelleştirilmelidir.

3. Kapsamlı bir prenatal eğitim programı, aileleri prekonsepsiyon, gebelik doğum ve ebeveynlik süreçlerine aktif katılımı için hazırlar.

4. Sağlık ekibi; gebelik, doğum ve postpartum/ yenidoğan bakımı dönemleri boyunca aileyi bilgilendirerek ailenin bilinçli tercihler yapmasını destekler.

5. Baba ve / veya  annenin seçtiği diğer destekleyivi kişileri eğitim sürecindei doğuma, postpartum dönem ve yenidoğan bakımına aktif olarak katılır.

6.  Anne istediği sürece, doğum eylemi  dahil annenin hastanede kaldığı her an aile ve arkadaşlarının yanında olabilmesi desteklenir.

7. Bir sezaryen doğum  gerekmedikçe doğumun ağrı dönemi ve  bebeğin doğumunun aynı ortamda gerçekleşmesi sağlanır. Mümkünse postpartum bakım ve  yenidoğan bakımıda  aynı yerde ve aynı kişiler tarafından  yürütülmelidir.

8.Bebeğe bakım verecek kişi öncelikli olarak onun annesidir.  Anneler bebeklerine bakım verirken   ebe/ hemşirenin rolü değişir ve yenidoğan bakımını direkt olarak sağlamaktan çok, bakımın  anne / aile tarafından sağlanmasına yardım edilir.

9. Anne ve bebeğe bakım verilirken anne ve bebek ayrı olsalar bile bir aile birimi olarak düşünülmeli ve aynı kişi tarafından bakım verilmelidir.

10. Ebeveynler yüksek riskli yenidoğanı  her zaman görebilme hakkına sahiptir ve yenidoğanın durumuna göre mümkün olan ölçüde bebeklerin bakımına katılırlar.

Kriterler	0-3 cm (Latent)	4-7 cm (Aktif)	8-10 cm (Geçiş)
Süresi	Yaklaşık 6-8 saat	Yaklaşık 3-6 saat	Yaklaşık 20-40 dakika
Kontraksiyonlar Gücü Ritmi Sıklığı Süresi	Hafif orta Düzensiz 5-30 dak. Aralıklarla 30-45 sn	Orta- Güçlü Daha Düzenli 3-5 dak. Aralıklarla 40-70 sn	Güçlü-Çok güçlü Düzenli 2-3 dakika aralıklarla 45-90 sn
İniş Prezante kısmın Durumu	Nullipar:0 Multipar :0 / -2	Seviye: +1 / +2 Seviye +1  / +2	Seviye:+2 /+ 3 Seviye:+2 / +3
Akıntı Rengi Miktarı	Kahverengi akıntı, mukus tıkaç yada açık pembe Miktarı: az	Pembemsi kanlı vücut mukusu Miktarı : Az / orta	Kanlı Mukus Miktarı: Bol
Davranışlar ve Görünüm	Heyecanlı, odaklandığı noktalar ağrılar ve bebektir; konuşkan yada sessizdirler, bazı korkuları vardır; ağrıyı kontrolü oldukça iyidir; dikkatli iletişime açıktır.	Daha ciddi, ağrı kontrolünde daha az güvenli, daha endişeli; daha yardımcı ve cesaretli; dikkatli yorgun, yanakları kırmızı,bazen iletişim kurmak zorlaşır.	Ağrıyı çok ciddi tanımlar. Sırt ağrısı genellikle vardır; gerdindir. İletişimi belirsizdir; Kontraksiyonlar arasında amnezi vardır; kontraksiyonla beraber bulantı kusma, özellikle hiperventilasyon görülür, dolaşımsal solgunluk başın ön kısmında ve alt dudakta terleme, bacaklarda titreme, defekasyona çıkma hissi ve anüste bası hissi en fazla yaşanılan belirtilerdendir

Doğumhaneye Kabul Kriterleri

Kabul formları kadının başlangıç değerlendirilmesinde önemli bilgilerib alınmasını sağlar. Perinatal hemşireleri en önemli görevleri kabulde anne ve fetüsün değerlendirilmesidir.

Bu evrede dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır:

·         Anne için bakım ve duygusal destek sürekli sağlanmalıdır.

·         Doğum süreci gözlenerek anormal oluşabilecek değişiklikler için zamanında girişim başlatılmalıdır.

·         Fetal iyilik hali izlenmelidir.

·         Kadının isteği de değerlendirilerek yeterli ve uygun ağrıyı rahatlatıcı yöntemler uygulanmalıdır.

·         Ketozisi sağlamak için yeterli hidrasyon sağlanmalıdır.

Bu evrede uygulanan non-farmakolojik metodlar;

1-TENS

TENS ‘Transkütanöz Elektrik Sinir Uyarımı’ anlamına gelmektedir. Elektrik enerjisinden oluşan vurum, beyninizdeki sinirlere ağrı mesajı gönderir. Vurumlar, kendinizi iyi hissetmenizi sağlayacak endorfin salgılaması için uyarıda bulunur. Bu nedenle doğal ağrı kesici olarak adlandırılır. Vurumların sıklığını ve dayanıklılığını, makinenin kadranı aracılığıyla kontrol edilir.

·         Elektrotlar hastanın yanında alt spinasına yerleştirilir.

·         Hastanın uterin kontraksiyonlarında elektriksel uyarım sağlanır.

·         Değişimli duyu sağlanarak hastanın kontraksiyonlardan ağrı algılaması azalır.

Olumlu yanları

Kullanması çok kolay ve kontrol edebilme olanağı tanır. Kolaylıkla taşınabilir. Sizin ya da bebeğinizin yanında bulunmasında sakıncası yoktur. TENS, ekstra ağrı kesici olarak gaz ve hava yanında da kullanılabilir.

Olumsuz yanları

Pedleri yerleştirirken yardıma ihtiyacınız olabilir ve doğum sancısının sadece erken aşamalarında yardımcı olur. Bazı anne adayları TENS’in etkisini hafif bulabilir.

2- Dokunma

·         Acupressure: Endorfin salgısı artar ve duyu azalır

·         Deri uyarımı: Efloraj sağlanarak, alternatif duyu azalır.

·         Masaj/karşılıklı bası

·         Sıcak ya da soğuk uygulama

·         Terapötik dokunma

3. Relaksasyon teknikleri

Relaksasyon teknikleri önce çizgili kaslardaki gerginliği azaltırken dolaylı olarak da iç salgı, kalp, kan basıncı ve solunumda düzelme sağlar.

DOĞUMUN II. EVRESİ

 Doğumun II. Evresinde Annedeki Değişiklikler ve Süresi

Kriterler	Latent/ Dinlenme fazı (10-20dak.)	İniş	Son/ Geçiş
Kontraksiyolar Şiddeti Sıklığı Süresi	Bütün kriterlerde fizyolojik hareketsizlik periyodudur.Rahat dinlenme periyodudur.	Anlamlı derecede artış 2  ½ dakika 90 saniye	Çok büyük güçte 2  ½ dakika 90 saniye
İniş		Artmış ve Ferguson reflexi aktif hale gelmiştir	Hızlı
Akıntı: Rengi ve miktarı		Koyu kırmızı renkli kanamada anlamlı bir artış gözlenir.	Fetal baş vaginal açıklıktan görülür ve fetal başın doğması bu sürece eşlik eder.
Spontan ıkınma hissi	Güçlü kontraksiyonların doruğa ulaştığı esnada biraz ilgisizlik beklenir.	Ikınma hissinde şiddetli artış vardır.	Çok artmıştır.
Ses çıkarma		Homurdanma sesi ya da soluk verme sesi	Homurdanma sesi ya da soluk verme sesi süreklidir
Annenin Davranışları	İkinci evrenin bitimine geçişte rahatlama duygusu deneyimler.Yorgun ve uykulu hisseder. Başarma duygusunu hisseder ve iyimserdir çünkü, en kötüsü bitmiştir. Kontrol duygusu hisseder.	Sıkışma hissinde artış vardır. Solunumu değişir. Düzenli nefesler arasında her 4-5 sn. soluk tutma, 5-7 sn. kontraksiyon arasında bu tür soluk alır. Homurdanma ya da soluk verme sesi yapar.	En şiddetli ağrıyı hisseder. Gücünün kalmadığından yakınır. Dinlenme kabiliyeti azalır ya da doğum başlayana kadar iletiim kurulamaz. Genitallerinde ateş halkası olarak bir yanma tanımlar. (Vajen gerilmesi ile taçlanma ile birlikte yanma duygusu) Bebek başının doğumu ile birlikte heyecan hisseder.